Μετατραυματικό στρες
Το μετατραυματικό στρες ως διαταραχή διαφέρει από το σύνολο των άλλων αγχωδών διαταραχών ως προς ένα σημαντικό σημείο, αυτό του παραλογισμού και της υπερβολής. Ως τραυματικό γεγονός χαρακτηρίζεται ένα γεγονός που περιλαμβάνει απειλή θανάτου ή σοβαρό τραυματισμό ή απειλή για τη σωματική ακεραιότητα του εαυτού μας ή άλλων. Με άλλα λόγια το τραυματικό γεγονός είτε το βιώνουμε εμείς οι ίδιοι είτε είμαστε μάρτυρες σε αυτό.
Ως τραυματικό γεγονός μπορεί να οριστεί και η πληροφόρηση για έναν απρόσμενο θάνατο ή τραυματισμό κάποιου οικογενειακού μέλους ή στενού προσώπου.
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες διαγιγνώσκεται από συμπτώματα που εμφανίζονται μέσα στους πρώτους τρεις μήνες από το συμβάν. Κάποιες φορές βέβαια, μπορεί να διαγνωστεί με την ένδειξη της καθυστερημένης έναρξης. Αυτό συμβαίνει όταν τα συμπτώματα εμφανιστούν μετά από τουλάχιστον 6 μήνες από το τραυματικό γεγονός.
Κατηγορίες συμπεριφορών που ορίζουν την διαταραχή:
α. Επίμονη επαναβίωση του γεγονότος μέσω αναμνήσεων που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και εμφανίζονται καθημερινά. Στα παιδιά, μέσω επαναλαμβανόμενου παιχνιδιού που εκφράζει πτυχές του γεγονότος που έζησαν. Πολύ συχνό φαινόμενο είναι τα επαναλαμβανόμενα άσχημα όνειρα που σχετίζονται με τις σκηνές που βιώσαμε. Ακόμα και γενικά εφιάλτες χωρίς συγκεκριμένο περιεχόμενο, το τελευταίο παρατηρείται κυρίως στα μικρά παιδιά.
β. Επίμονη αποφυγή ερεθισμάτων που σχετίζονται με κάποιο τρόπο με το τραυματικό γεγονός ή μούδιασμα της γενικής ανταπόκρισης που δεν υπήρχε πριν. Αποφυγή σκέψεων ή δραστηριοτήτων που μας θυμίζουν το περιστατικό. Αποφυγή συγκεκριμένων περιοχών ή δρόμων που μας θυμίζουν οδυνηρές στιγμές που ζήσαμε εκεί. Μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες και μειωμένη συμμετοχή σε αυτές. Συναισθηματική αποξένωση από φίλους ή συγγενείς. Μια αίσθηση ότι ο χρόνος μας τελειώνει και το μέλλον είναι περιορισμένο. Σαφής δυσκολία έκφρασης συναισθημάτων.
γ. Επίμονα συμπτώματα αυξημένης διέγερσης όπως υπερβολική εγρήγορση, οξυθυμία, ξεσπάσματα θυμού και δυσκολία συγκέντρωσης και χαλάρωσης. Χαρακτηριστική είναι η δυσκολία στον ύπνο είτε επειδή διακόπτεται από εφιάλτες είτε επειδή υπάρχει γενικευμένη δυσκολία στο να αποκοιμηθούμε. Επίσης μερικές φορές, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ατυχημάτων που κάποιοι έχασαν τη ζωή τους ενώ εμείς όχι, παρουσιάζεται έντονη ενοχή που εμείς σωθήκαμε ενώ άλλοι χάθηκαν.
Εντύπωση προκαλεί το ότι η διαταραχή μετατραυματικού στρες δεν εμφανίζεται σε όλους τους ανθρώπους που έχουν εκτεθεί σε κάποιο τραυματικό γεγονός. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που παίζουν ρόλο, με κυριότερο να είναι η σφοδρότητα/σοβαρότητα και γενικότερα η φύση του περιστατικού.
Επίσης τραύματα που σχετίζονται με την ανθρώπινη βούληση όπως οι βιασμοί και οι βασανισμοί αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της διαταραχής. Η απόσταση του πάσχοντα από το γεγονός είναι εξίσου σημαντική, μεγαλύτερη εγγύτητα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων.
Ο αριθμός των τραυματικών γεγονότων που έχει βιώσει κανείς δρα αθροιστικά, δηλαδή όσο περισσότερα τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος της διαταραχής. Τέλος, η ηλικία, το μορφωτικό και κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και το φύλο φαίνεται να παίζουν ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής μετατραυματικού στρες.