Το παιχνίδι “μπλε φάλαινα” (Blue Whale Challenge) είναι ένα διαδικτυακό παιχνίδι του οποίου η ιδέα γεννήθηκε στο διαταραγμένο μυαλό του Ρώσου φοιτητή ψυχολογίας, Φίλιπ Λις. Αποβλήθηκε από τη σχολή του λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς και θεώρησε ότι με αυτόν τον τρόπο “θα καθαρίσει τον κόσμο από τα βιολογικά απόβλητα”. Με αυτές τις λέξεις χαρακτηρίζει ο ίδιος τους εφήβους – θύματα που οδηγούνται στην αυτοκτονία μέσω της συμμετοχής τους στις προκλήσεις του παιχνιδιού.
Η φιλοσοφία της μπλε φάλαινας αφορά σε μια στρατηγική ψυχικής χειραγώγησης των νέων. Καλούνται να διεκπεραιώσουν αντίστοιχο αριθμό προκλήσεων μέσα σε χρονικό διάστημα 50 ημερών. Να αποστείλουν ανάλογο βίντεο ή φωτογραφία στο διαχειριστή του παιχνιδιού, στον οποίο έχουν δώσει όλα τα στοιχεία τους πριν καν αρχίσουν το παιχνίδι. Είναι βασική προϋπόθεση αποδοχής στη μπλε φάλαινα η παραχώρηση όλων των προσωπικών δεδομένων του συμμετέχοντα.
Οι 50 μέρες συμμετοχής στο διαδικτυακό παιχνίδι που οδηγούν στο θάνατο
Κατά τη διάρκεια των 50 αυτών ημερών, ο έφηβος βιώνει ένα είδος ψυχολογικού πολέμου. Οι εντολές που δέχεται από τον “μέντορα”, οδηγούν σε σωματική κόπωση, απομόνωση, εγκλωβισμό, φόβο, δυστυχία και απόγνωση.
Οι πρώτες προκλήσεις μοιάζουν αθώες. Είναι λόγου χάρη η παρακολούθηση μιας ταινίας τρόμου, το άκουσμα ενός συγκεκριμένου τραγουδιού, το ξύπνημα στις 4:20 τα ξημερώματα. Με φαινομενικά απλό τρόπο το παιδί εξαντλείται σωματικά (σκεφτείτε ένα παιδί που κάνει διακοπτόμενο ύπνο και το πρωί σηκώνεται για να πάει σχολείο). Η εξάντληση συνδυάζεται με μια συνεχή πλύση εγκεφάλου ότι όλο αυτό που συμβαίνει είναι κάτι μοναδικό και δεν πρέπει ποτέ κανείς να μάθει τίποτα. Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένες μέρες το παιδί, στο πλαίσιο του παιχνιδιού, καλείται για παράδειγμα να μη μιλάει σε κανέναν άνθρωπο παρά μόνο στο διαδικτυακό “μέντορά” του.
Όσο κυλάνε οι μέρες, οι προκλήσεις γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες. Περιλαμβάνουν αυτοτραυματισμούς (πχ. κάθε μέρα θα κάνεις ένα κόψιμο στο σώμα σου), παράτολμες συμπεριφορές (πχ κάθισε στην άκρη ενός ψηλού κτιρίου και κοίτα κάτω), κακές εθιστικές συνήθειες. Είναι χαρακτηριστικές οι προκλήσεις του πνιγμού και της χάραξης με ξυράφι στο χέρι του σχήματος μιας φάλαινας. Με σταθερά βήματα, μέρα τη μέρα, ο έφηβος οδηγείται στην αυτοκτονία. Μέσα του καλλιεργείται μαεστρικά η πεποίθηση ότι η αυτοκτονία είναι η μόνη λύση για να λυτρωθεί (βίωμα κατάθλιψης) και φυσικά να κερδίσει το παιχνίδι. Η στρατηγική του παιχνιδιού της μπλε φάλαινας είναι μελετημένη. Αγγίζει ευαίσθητες χορδές των παιδιών. Τα εξαντλεί σωματικά και πνευματικά. Μέσω της πλύσης εγκεφάλου και της απειλής τα εγκλωβίζει σε έναν φαύλο κύκλο που σπάει μόνο με την αυτοχειρία.
Πώς μπορεί ένας έφηβος να φτάσει ως εκεί;
Η εξήγηση δεν είναι απλή, αφορά ένα σύνολο παραγόντων που παίζουν καταλυτικό ρόλο. Τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν ότι συνήθως, τα θύματα είναι παιδιά συναισθηματικά ευάλωτα. Ίσως με ήδη υπάρχοντα προβλήματα, με απουσία επικοινωνίας με το οικογενειακό περιβάλλον και με μεγάλες συναισθηματικές ελλείψεις, παιδιά παραμελημένα, παιδιά κακοποιημένα…Ωστόσο, ο κίνδυνος αφορά τον κάθε έφηβο, αφενός από απλή περιέργεια και αφετέρου λόγω της αναπτυσσόμενης ατομικής ταυτότητας. Η ταυτότητα προκύπτει μέσα από προσωπική αναζήτηση σε υπαρξιακά ζητήματα όπως της ζωής, του θανάτου, της πίστης, της αγάπης. Ο έφηβος μπορεί να οδηγηθεί σε πειραματισμούς και να αναλάβει προκλήσεις που θα τον κάνουν να νιώσει σημαντικός και διαφορετικός.
Οι γονείς δεν είναι βοηθητικό να νιώσουν και να δείξουν πανικό. Έχουν πάντα δύναμη ενάντια σε κάθε ενδεχόμενο πειρασμό και αυτή είναι η αγάπη τους. Να είναι κοντά στα παιδιά τους, να τα ακούνε γιατί τα παιδιά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μας στέλνουν μηνύματα πάντα. Να περνούν χρόνο μαζί τους και να κάνουν πράγματα μαζί. Για παράδειγμα, μπορούν να απολαύσουν μια βόλτα, μια ταινία, μια συναυλία, ένα χόμπι, οτιδήποτε αρκεί να το κάνουν μαζί με το παιδί τους. Να δείχνουν εμπιστοσύνη και σεβασμό στα παιδιά τους και να κερδίζουν – όχι να επιβάλλουν- εμπιστοσύνη και σεβασμό από εκείνα. Να είναι ανοιχτοί να συζητήσουν τα πάντα. Απαιτείται ενσυναίσθηση και γνώση ότι η εφηβεία είναι ίσως η πιο δύσκολη ηλικιακή φάση που περνάει ένας άνθρωπος.
Ενημερώνουμε τα παιδιά για την ασφαλή περιήγηση στο διαδίκτυο
Οι ίδιοι οι γονείς έχουν υπάρξει έφηβοι, ας μην το ξεχνούν! Ακόμα κι αν η δική τους κοινωνική κατάσταση ήταν διαφορετική από τη σημερινή, ακόμα και τότε κίνδυνοι και απειλές πάλι υπήρχαν, απλώς είχαν διαφορετική μορφή. Χρειάζεται να μπουν σαφή όρια που να ανταποκρίνονται στην ηλικία του παιδιού.
Εξηγούμε αναλυτικά
- γιατί δεν δίνουμε τα στοιχεία μας στο ίντερνετ,
- πως λειτουργεί το διαδικτυακό ψάρεμα,
- τι κίνδυνοι ελλοχεύουν και δεν είναι εμφανείς, κλπ.
Πάντα να υπάρχει μια πόρτα επικοινωνίας ανοιχτή με το παιδί. Ακόμα και μετά το λάθος του, οι γονείς οφείλουν να είναι εκεί. Είναι σπουδαίο να έχουν πείσει από πριν το παιδί τους ότι θα είναι εκεί ότι κι αν γίνει. Έτσι κανένας δε θα μπορεί να το εκφοβίσει ή να το εκβιάσει με κανέναν τρόπο.
Σήμερα είναι το διαδικτυακό παιχνίδι μπλε φάλαινα, χθες ήταν κάτι άλλο και αύριο θα είναι επίσης κάτι άλλο…!