Παρατηρείται συχνά στην κοινωνία μας, ένα μπέρδεμα ανάμεσα στο φύλο και την ομοφυλοφιλία. Στο παρόν άρθρο, θα επιχειρήσουμε να ξεκαθαρίσουμε κάπως το τοπίο και να εξηγήσουμε αναλυτικά τις παραπάνω έννοιες. Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή…
Όταν γεννιέται ένα μωρό, αμέσως κατηγοριοποιείται με βάση το φύλο του, σε αγόρι ή κορίτσι. Στη συνέχεια εμπλέκονται κι άλλοι παράγοντες στον καθορισμό του φύλου, οι οποίοι σχετίζονται με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Οι διαφορές φύλου που βασίζονται σε βιολογικές διαφορές και σχετίζονται με την αναπαραγωγή, ορίζουν το βιολογικό φύλο, το αρσενικό και το θηλυκό. Ωστόσο, υπάρχει η περίπτωση, λόγω γενετικής ανωμαλίας ένα μωρό να διαθέτει γεννητικά όργανα και των δυο βιολογικών φύλων. Δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε αγόρι ή κορίτσι και λέμε ότι είναι ερμαφρόδιτο.
Υπάρχει και μια άλλη διαφοροποίηση ανάμεσα στα δυο φύλα, που δεν αφορά στη βιολογία, αλλά σχετίζεται με τον κοινωνικό και πολιτισμικό ρόλο τους. Πρόκειται για το κοινωνικό φύλο που δεν καθορίζεται από τη φύση όπως το βιολογικό φύλο, αλλά προκύπτει κοινωνικά. Είναι μια κατασκευή που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να κατανοήσουν και να διαχειριστούν την ύπαρξη των δυο φύλων. Να προσδιορίσουν εκείνα τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που θα ξεχωρίσουν τους άνδρες από τις γυναίκες.
Έμφυλες ταυτότητες
Η έμφυλη ταυτότητα αφορά στην αντίληψη του ατόμου ως προς το σε ποιο φύλο ανήκει και τι απαιτείται από αυτό ως προς τους ρόλους του. Οι έμφυλοι ρόλοι λοιπόν καθορίζονται από την κοινωνία και την κουλτούρα της. Πολιτισμικά χαρακτηριστικά επιδρούν στις συμπεριφορές των ανθρώπων ως προς την έμφυλη ταυτότητά τους. Το αίσθημα του ανήκειν στους άνδρες ή στις γυναίκες, διαμορφώνει ρόλους, συνειδήσεις, προτιμήσεις, αλλά και απλούστερες επιλογές όπως είναι το ντύσιμο, ο τρόπος που μιλάμε, ο τρόπος που εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, κτλ.
Οι κοινωνίες έχουν συγκεκριμένο πλαίσιο και κανόνες που ορίζουν τις συμπεριφορές των δυο φύλων. Οι ανθρωπολόγοι έχουν παρατηρήσει μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους πολιτισμούς, ως προς αυτούς τους κανόνες και γενικά ως προς τον τρόπο που ορίζονται οι έμφυλοι ρόλοι. Ποια είναι η θηλυπρεπής και ποια η ανδροπρεπής συμπεριφορά;
Έμφυλοι ρόλοι
Για να το καταλάβουμε λίγο καλύτερα μπορούμε να σκεφτούμε τι συμβαίνει με το ρόλο της γυναίκας μέσα στα χρόνια. Ειδικά, στις δυτικές κοινωνίες ο ρόλος της γυναίκας έχει υποστεί τεράστιες αλλαγές. Για παράδειγμα η ισότητα των φύλων απέναντι στο νόμο, είναι μια κοινωνική κατάκτηση. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει περίτρανα ότι οι έμφυλοι ρόλοι κατασκευάζονται κοινωνικά και νοηματοδοτούνται ανάλογα με την κοινωνική συνθήκη.
Συνήθως, η έμφυλη ταυτότητα ταυτίζεται με το βιολογικό φύλο. Ορισμένοι άνθρωποι όμως δεν υπακούουν σε αυτήν την ταύτιση. Οι τρανσέξουαλ άνθρωποι είναι αυτοί που ανήκουν βιολογικά στο ένα φύλο αλλά ψυχικά αισθάνονται ότι είναι το άλλο. Η τρανσεξουαλικότητα πολλές φορές απαιτεί την παρέμβαση της επιστήμης προκειμένου να βοηθήσει τον άνθρωπο να βρει την ψυχική του ισορροπία.
Δεν πρέπει να μπερδεύουμε τη διαταραχή φύλου με την ομοφυλοφιλία. Η ομοφυλοφιλία αφορά στον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου, και ορίζει την σεξουαλική έλξη του από άτομα του ίδιου φύλου. Δεν σχετίζεται με αντιθέσεις στην έμφυλη ταυτότητα και το βιολογικό φύλο.
Η ομοφυλοφιλία δεν σχετίζεται με το φύλο
Στο σημείο αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί ρητά ότι ένας ομοφυλόφιλος δεν έχει ζητήματα βιολογικού ή κοινωνικού φύλου. Η ομοφυλοφιλία δεν καθιστά έναν άνδρα γυναίκα ούτε μια γυναίκα άνδρα. Ο ομοφυλόφιλος άνδρας παραμένει άνδρας και η ομοφυλόφιλη γυναίκα παραμένει γυναίκα. Η κοινωνία έχει κατασκευάσει το κοινωνικό φύλο και έχει επιβάλλει συγκεκριμένο σεξουαλικό προσανατολισμό. Δεν έχει λογικό ούτε επιστημονικό υπόβαθρο το να αναφερόμαστε σε κοινωνικές κατασκευές και να τις ανάγουμε σε φυσιολογικό ή ανώμαλο.
Αίτια ομοφυλοφιλίας
Άλλωστε, αφενός ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι κάτι που καθορίζεται μονοπαραγοντικά κι αφετέρου δεν υπάρχει ομοφωνία στην επιστημονική κοινότητα για το ποιος παράγοντας είναι επικρατέστερος στην ομοφυλοφιλία. Επικρατεί μια τάση των επιστημόνων να ψάχνουν την αιτία στη βιολογία, ωστόσο γονίδιο που να παραπέμπει στην ομοφυλοφιλία, προς το παρόν, δεν υπάρχει.
Καταλήγουμε λοιπόν ότι η ομοφυλοφιλία προκύπτει από την άρρηκτη σχέση βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός διαμορφώνεται κυρίως σε νεαρή ηλικία όπου το περιβάλλον και η γενετική προδιάθεση αλληλεπιδρούν περισσότερο από ποτέ. Έτσι κι αλλιώς είναι κοινά αποδεκτό ότι ένα παιδί μπορεί να χαρακτηριστεί ως το αποτέλεσμα των επιρροών της φύσης και της ανατροφής του.
Στο παρελθόν, η ομοφυλοφιλία αντιμετωπίστηκε με μεγάλη αρνητικότητα από μεγάλη μερίδα κόσμου. Ακόμη κι η επιστήμη της ψυχολογίας θεωρούσε ότι η ομοφυλοφιλία αποτελεί ψυχική νόσο. Μάλιστα στο DSΜ του 1952, το εγχειρίδιο για τον προσδιορισμό και τη στατιστική των νοητικών και ψυχικών νόσων, η ομοφυλοφιλία τοποθετήθηκε ανάμεσα στις ψυχικές διαταραχές! Μόλις στα τέλη του 1973, αφαιρέθηκε το συγκεκριμένο κομμάτι από το DSM, έπειτα από μεγάλη αντίδραση και κριτική των ψυχιάτρων. Σήμερα, η ομοφυλοφιλία θεωρείται από την επιστήμη κανονική παραλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού του ατόμου και εν γένει της ανθρώπινης σεξουαλικότητας.